Dachy i stropodachy

Więc dotarliśmy do szczytu. Stawiamy dach, czyli element konstrukcyjny wieńczący całość. W każdym obiekcie dach jest przegrodą izolującą wnętrze budynku przed działaniem czynników atmosferycznych takich jak: śnieg, deszcz, wiatr i temperatura. Co jeszcze ciekawego można powiedzieć o dachu? Przekonaj się! 🙂

Elementy geometrii dachu

Dachy składają się z konstrukcji nośnej wykonanej najczęściej z drewna, choć można również z żelbetu, stali lub jako konstrukcję mieszaną. Pozostałe warstwy to: izolacja, zarówno cieplna jak i paroszczelna, podkład oraz pokrycie wierzchnie.
Aby móc w ogóle rozmawiać o dachach należy najpierw zapoznać się z pewnym nazewnictwem określającym jego elementy.

1. Połać dachowa to powierzchnia nachylona pod pewnym kątem, ograniczona krawędziami.
2. Okap to dolna, najniżej położona krawędź tejże połaci. Wystaje nieco poza lico budynku i to właśnie do niej przymocowane są rynny.
3. Kalenica znajduje się na drugiej stronie połaci dachowej. Stanowią ją dwie połacie przecinające się w najwyższym punkcie, równolegle do okapu.
4. Naroże tworzą dwie sąsiadujące połacie, które przecinając się tworzą kąt wypukły, będący jednocześnie krawędzią ukośną.
5. Kosz definiujemy podobnie jak naroże z tą różnicą, że w tym przypadku przecięcie się połaci tworzy kąt wklęsły. Kosz jest odpowiedzialny na odprowadzenie wody z połaci dachowej.

Kształt dachu

Jak wiemy choćby z obserwacji, dachy mogą mieć przeróżne konstrukcje i kształty. Ale co determinuje ich wybór?
Najczęściej są to uwarunkowania konstrukcyjne, klimatyczne lub funkcjonalne, ale bywają także sytuacje gdzie w grę wchodzą również uwarunkowania regionalne.
W miejscach gdzie występują częste i obfite opady deszczu, a śnieg na dachu potrafi zalegać długimi tygodniami, będziemy stosowali raczej rozwiązania dachów o większym nachyleniu połaci. Natomiast tam gdzie warunki te spotykane są zdecydowanie rzadziej, możemy sobie pozwolić na dachy bardziej płaskie. Należy jednak pamiętać, że im bardziej płaski dach tym jego pokrycie wymaga zastosowania szczelniejszych materiałów. Tak więc papy i inne materiały bitumiczne częściej na dachy płaskie, dachówki przeznaczamy na konstrukcję o większym nachyleniu.
Oto kilka podstawowych kształtów dachów, bez zbędnych opisów:

Konstrukcje dachów drewnianych

Dachy drewniane, najchętniej stosowane w ramach budownictwa jednorodzinnego wykonuje się głównie z drewna sosnowego lub też świerkowego. Decydują o tym zarówno właściwości tych gatunków jak i aspekt ekonomiczny.
Więźby dachowe, bo tak też nazywany konstrukcje dachowe, wykonywane są przez cieśli. Różnią się między sobą zarówno jakością jak i sposobem wykonania. Aby móc rozmawiać o konstrukcjach więźb dachowych należy najpierw zapoznać się z podstawowymi jej elementami:

– krokiew to pochyła belka przejmujące obciążenia działające na pokrycie dachowe;
– płatew to stanowiąca podporę dla krokwi belka pozioma montowana wzdłuż połaci dachowej. Z uwagi na usytuowanie rozróżniamy płatew stopową, pośrednią oraz kalenicową;
– murłata to płatew stopowa. Oparta na murze przenosi obciążenia przekazywane przez krokwie bezpośrednio na ścianę budynku;
– słup służy do bezpośredniego, punktowego przekazywania obciążenia z płatwi na strop ostatniej kondygnacji, niekiedy wartości tych reakcji są na tyle duże, że wymagane jest zastosowanie podwaliny;
– podwalina to belka ułożona pod słupami w celu rozłożenia sił przez nie przekazywanych na większą powierzchnię;
– wiatrownica to element przybity ukośnie do krokwi, mający za zadanie usztywnić konstrukcję i zapobiec odkształceniom spowodowanym przez wiatr. Najczęściej wiatrownica to po prostu długa deska;
– jętka jest poziomym elementem będącym pośrednią podporą krokwi;
– miecz to pochyły element mający za zadani usztywnienie połączenia płatwi ze słupem;
– kleszcze to belki poziome mające za zadanie objąć krokwie z obu stron przez co zapewniają usztywnienie poziome konstrukcji;
– zastrzał to dodatkowy, ukośny element łączący podwalinę ze słupem.

Dachy krokwiowe

Najprostsze pod względem konstrukcyjnym dachy dwupołaciowe. Stosowane do rozpiętości 6,0m. Krokwie podparte w dwóch miejscach, bezpośrednio nad ścianą oraz w kalenicy. Całość konstrukcji usztywniona za pomocą wiatrownic.

Dachy jętkowe

Konstrukcja podobna jak krokwiowa z wprowadzoną dodatkową jętką usztywniającą konstrukcję. Zabieg ten pozwala wydłużyć krokwie, a co za tym idzie zwiększyć spadek, a więc również wysokość poddasza. Dedykowane do rozpiętości 6,0-11,0m.

Dachy płatwiowo- kleszczowe

Mają zastosowanie w szerszych budynkach posiadających wewnętrzne ściany nośne. Dodatkowy punkt podparcia dla krokwi stanowią płatwie pośrednie wsparte na słupach. W skład konstrukcji wchodzą dwa rodzaje wiązarów: pośrednie- składające się z krokwi oraz pełne, czyli wiązary ze słupami. Poziome stężenie konstrukcji zapewniają kleszcze.

Stropodachy

Jak sama nazwa sugeruje, jest to połączenie stropu i dachu, a wiec hybryda ta powinna spełniać wymagania stawiane i jednym i drugim. Rozróżniamy oczywiście kilka rodzajów stropodachów, lecz niezależnie od tego który weźmiemy pod rozważania, pewne ich elementy będą wspólne.
Stropodach składa oczywiście z konstrukcji nośnej, izolacji termicznej, paroizolacji, jak również warstwy nadającej mu spadek oraz naturalnie pokrycia, które w większości przypadków będzie bitumiczne.

Rodzaje stropodachów

1. Stropodachy pełne- najlepiej nadające się do pomieszczeń nieogrzewanych bądź ogrzewanych do niewielkich temperatur, z uwagi na problem odprowadzenia pary wodnej. Poszczególne warstwy konstrukcyjne przedstawiam na rysunku poniżej:

Rys. 1. Stropodach pełny [Schemat pochodzi z serwisu budujemydom.pl][3]

2. Stropodachy wentylowane- wykonywane w budynkach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, gdzie temperatura przekracza 18°C. Konstrukcja składa się ze stropu i dachu miedzy którymi występuje określona przestrzeń nieużytkowa lub w niektórych przypadkach przełazowa.
Poszczególne warstwy konstrukcyjne przedstawiam na rysunku poniżej:

3. Stropodachy odwrócone- charakteryzują się tym, że na warstwie konstrukcyjnej najpierw układa się hydroizolację, dopiero na niej izolację termiczną o niskiej nasiąkliwości. Stropodachy odwrócone pozawalają wykorzystać połać dachową jako taras lub parking samochodowy. Specyficznym rodzajem stropodachu odwróconego są dachy zielone czyli tzw. ogrody dachowe.

Podsumowanie

Jak widzisz wybór konstrukcji dachowej to niezwykle skomplikowana sprawa. Ilość czynników, które należy wziąć pod uwagę jest bardzo duża, a i decyzja związana z niektórymi wyborami niełatwa. Wszystko to o czym tutaj powiedzieliśmy dotyczy jedynie wiedzy ogólnej i konstrukcji, nie wspominaliśmy jeszcze o pokryciu. Tak, temat dachów jest niezwykle obszerny… Wszystko przed Nami 🙂

Wszystkiego Budowlanego,
pozdrawiam
Tomek z naukabudowanictwa.pl

Bibliografia:
Na podstawie wiedzy własnej oraz w oparciu o:
Literatura:
1. Mirosława Popek, Bożena Wapińska, Podstawy budownictwa, WSIP, Warszawa 2009.
2. Jarosław Z. Mirski, Krzysztof Łącki, Budownictwo z technologią 2, WSIP, Warszawa 1998.

Spis rysunków:
3. www.budujemydom.pl [online] [dostęp 09 kwietnia 2019, godzina 19.28] Dostępne w Internecie: https://www.budujemydom.pl/i/images/6/6/4/dz01MzAmaD0zMjI=_src_198664-wiezba_dachowa11_budujemydompl.jpg