Wiemy już co nieco o kruszywach, znamy też mineralne spoiwa budowlane, a wiec czas tę wiedzę wykorzystać. Sporządźmy zatem zaczyn, albo zaprawę. Ale czy to nie to samo?
Sprawdźmy!
Lecz najpierw kilka krótko o wodzie- w końcu bez niej nic nie zrobimy…
Woda zarobowa
Tak będziemy nazywali wodę przeznaczoną do wykonywania zaczynów, zapraw i mieszanek betonowych. Zadaniem wody zarobowej jest umożliwienie wiązania spoiwa oraz uzyskania odpowiedniej konsystencji mieszanki. Najprościej mówiąc, jako wodę zarobową możemy traktować każdą wodę zdatną do picia. Korzystając z wodociągowej nie potrzebujemy żadnych dodatkowych badań. W przemyśle budowlanym możemy również stosować wodę rzeczną bądź jeziorną, a także wiele innych rodzajów wody, jednak muszą one spełniać określne wymagania stawiane przez normę (PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu — Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu).
Zaczyny budowlane
Spoiwo mineralne wymieszane z wodą lub innym roztworem będziemy nazywali zaczynem budowlanym, a klasyfikować je będziemy z uwagi na rodzaj użytego spoiwa. Wyróżnić można zaczyny w skład, których wchodzą pojedyncze spoiwa: zaczyn cementowy, gipsowy, wapienny; jak również te w skład, których wchodzą dwa spoiwa np. zaczyn cementowo-wapienny lub gipsowo- wapienny.
Zaczyny cementowe
Stosowane do wzmacniania konstrukcji betonowych oraz kamiennych, wzmacniania podłoża gruntowego jak również w konstrukcjach kablobetonowych do wypełniania kanałów.
Zaczyny gipsowe
Stanowiące mieszaninę gipsu z wodą oraz ewentualnymi dodatkami barwiącymi bądź opóźniającymi wiązanie gipsu (jak pewnie pamiętasz, jedną z cech charakterystycznych gipsu, jest jego krótki czas wiązania). Zaczyny gipsowe mają swoje zastosowanie przy robotach tynkarskich, produkcji wyrobów gipsowych lub wykonywaniu sztukaterii.
Zaczyny wapienne
Jego znaczenie w obecnym budownictwie jest w zasadzie niewielkie. Niegdyś stosowany do malowania ścian, nazywany często „mlekiem wapiennym”. Obecnie najczęściej stosowany jako plastyfikator, polepszający urabialność zaprawy cementowej.
Zaczyny cementowo- wapienne
Raczej rzadko stosowane. Stanowią coś pośredniego między zaczynem cementowym, a wapiennym. Dodatek wapna uplastycznia zaczyn, jednak niekorzystnie wpływa na jego wytrzymałość. Zatem im więcej wapna tym mniejsza wytrzymałość, a lepsza plastyczność.
Zaczyny gipsowo- wapienne
O zastosowaniu jak w przypadku zaczynu gipsowego. Dodatek wapna wpływa na zmniejszenie rozpuszczalności gipsu w wodzie, dzięki czemu zaczyn jest nieco bardziej odpory na jej działanie.
Zaprawy budowlane
Skoro wiemy już czy jest zaczyn, łatwiej nam będzie zrobić zaprawę budowlaną, ponieważ jest ona mieszaniną zaczynu i kruszywa drobnego, czyli takiego o uziarnieniu nie przekraczającym 4mm. (dokładniejsze informację na temat kruszyw budowlanych w poprzednim artykule {link}).
Zaprawy budowlane posiadają szerokie i różnorodne zastosowanie, lecz przede wszystkim wykorzystywane są do: murowania, tynkowania oraz produkcji drobnowymiarowych elementów budowlanych.
Składniki każdej zaprawy budowlanej powinny być dokładnie dobrane, ze szczególną dbałością o jej proporcje. Chodź składniki zapraw mogą być dozowane również w sposób wagowy, to w warunkach budowlanych zdecydowanie powszechniejszy jest sposób dozowania objętościowego. Przedstawia się go za pomocą stosunku liczbowego. Przykładowo zapis 1:3 będzie oznaczał zaprawę, gdzie jedną część to spoiwo mineralne, a trzy części kruszywo. Należy pamiętać, aby części były równe, więc zaleca się stosowanie pojemników, a nie jak to powszechnie jest praktykowane na budowach „na łopaty”.
Dlaczego w powyższym przykładnie nie uwzględniono wody?
Ponieważ nie sposób określi jej ilość bowiem zależy ona od wielu zmiennych np. jej zawartości w kruszywie, pożądanej konsystencji zaprawy czy też temperatury otoczenia.
Podobnie jak zaczyny budowlane, zaprawy również możemy klasyfikować z uwagi na rodzaj użytego spoiwa, (cementowe, cementowo- wapienne, wapienne) wówczas mówimy o zaprawach budowlanych ogólnego przeznaczenia wytwarzanych na miejscu budowy. Poza nimi możemy wyróżnić także zaprawy produkowane fabrycznie, które to mogą być dostarczane na budowę jako suche oraz mokre.
Suche- czyli takie gdzie wszystkie składniki sypkie zostały już wymieszane w odpowiednich proporcjach i pozostaje nam dodać wyłącznie odpowiednią, deklarowaną przez producenta ilość wody.
Mokre- w pełni gotowe i przeznaczone do użytku bezpośredniego.
Warto znać jeszcze jedno pojęcie określające zaprawy, mianowicie klasę zaprawy, która oznaczana jest przy pomocy liter M oraz liczby, np. M15. Liczba oznacza minimalną wytrzymałość na ściskanie wyrażoną w MPa (MPa=N/mm2)
Zaprawy specjalne- zaprawa ciepłochronna
Istnieje grupa zapraw posiadających pewne szczególne polepszone właściwości, określamy je jako zaprawy specjalne. Szczególną w tej grupie jest zaprawa ciepłochronna, której unikatową właściwością jest podwyższenie odporności na działanie mrozu. Stosowana głównie do wznoszenia ścian osłonowych, ale również ścian konstrukcyjnych do wysokości dwóch kondygnacji. Należy pamiętać o tym, że zaprawy ciepłochronne nie nadają się do murów fundamentowych ani do ścian piwnicznych.
Obecnie na rynku materiałów budowlanych możemy spotkać bardzo dużo różnego rodzaju zapraw specjalnych, można wyróżnić choćby zaprawy ogniotrwałe czy też zaprawy wodoszczelne.
Podsumowanie
Podstawowe wiadomości przyswojone! Na temat zapraw i zaczynów można mówić bardzo szeroko. Powstało sporo artykułów i pozycji literaturowych o tej specjalności. Każdy wątek poruszony powyżej można w znacznym stopniu rozwiną. Można też dodać wiele innych wątków dotyczących choćby badań, próbek i cech charakterystycznych, ale to nie jest ani miejsce ani czas na tego typu wiedzę. W tej chwili do dalszej nauki podstaw budownictwa w zupełności wystarczy to co powyżej.
Wszystkiego Budowlanego,
pozdrawiam
Tomek z naukabudowanictwa.pl
Bibliografia:
Na podstawie wiedzy własnej oraz w oparciu o:
Literatura:
1. Mirosława Popek, Bożena Wapińska, Podstawy budownictwa, WSIP, Warszawa 2009.
2. Edward Szymański, Murarstwo i tynkarstwo, technologia materiały, WSIP, Warszawa 2010.
Normy:
3. PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu – Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu