Obecnie budownictwo często określa się mianem betonowego, a świat plastikowego. Gdyby się tak rozejrzeć dookoła to nawet można by się z tym zgodzić. Oczywiście beton występuje najczęściej w połączeniu ze stalą tworząc żelbet, jednak jest jeden znany i stosowany od wieków materiał konstrukcyjny, bez którego nawet współcześnie trudno obie wyobrazić budowę… drewno…

Drewno, a drzewo. Czy to synonimy?

Oczywiście, że nie! Wiem, że na budowie większość osób używa tych słów wymiennie, uznając je za tożsame, jednak nie powinniśmy brać z nich przykładu. Różnica jest zasadnicza: drzewo jest rośliną, a drewno materiałem otrzymanym po jej ścięciu. Zatem drzewo można posadzić, a drewno poddać obróbce. W budownictwie stosujemy zarówno drewno z drzew liściastych jak i iglastych, krajowe i importowane. Wszystko zależy od potrzeb, możliwości, ale przede wszystkim jego właściwości.

Podstawowe właściwości fizyczne drewna

Właściwości fizyczne, najprościej mówiąc są to wszystkie cechy materiału, które możemy zbadać nie naruszając jego składu chemicznego i struktury.

Anizotropia, czyli posiadanie różnych właściwości fizycznych w różnych kierunkach jest jedną z cech charakteryzujących drewno. Wynika ona z układu włókien tworzących jego strukturę. Przeciwieństwem anizotropii jest izotropia, a przykładem takiego materiału może być beton.

Barwa drewna, zależy głównie od warunków w jakich wcześniej rosło drzewo oraz od jego gatunku i odmiany. Drewno nie posiada jednakowej i jednolitej barwy, zależy ona bowiem od budowy drzewa, jego słojów, regularności włókien itp. Wszystko to tworzy rysunek drewna, a może on być bardzo odmienny nawet w obrębie tego samego gatunku.

Wilgotność drewna czyli ta cecha, na którą szczególną uwagę zwracają parkieciarze. Wilgotność zależy od warunków w jakich znajduje się materiał, a jego obróbka powinna się odbywać przy wilgotność zbliżonej do tej w jakiej materiał docelowo będzie pracował.

Nasiąkliwość wagową drewna określamy jako stosunek masy wody, która znajduje się w materiale do masy materiału suchego.

Higroskopijność jest kolejną cechą charakterystyczną dla drewna. Jest to zdolność wchłaniania pary wodnej z otoczenia.

Skurcz i pęcznienie drewna podobnie jak wilgotność zależą głównie od warunków w jakich się ono znajduje. W trakcie wysychania elementu drewnianego mamy do czynienia ze skurczem, czyli zmniejszeniem wymiarów, natomiast w przypadku nasycania materiału wodą mówimy o pęcznieniu, a więc zwiększeniu wymiarów.

Podstawowe właściwości mechaniczne drewna

Właściwości mechaniczne drewna określamy jako jego zdolność do przeciwstawiania się siłą zewnętrznym, zarówno tym statycznym jak i dynamicznym.

Wytrzymałość na ściskanie drewna jest zdecydowanie większa jeśli siła działa wzdłuż jego włókien.

Wytrzymałość na rozciąganie drewna może być większa od tej na ściskanie wówczas gdy materiał nie posiada wad. Przyjmuje się, że wytrzymałość na rozciąganie stanowi od 50 do 124% wytrzymałości na ściskanie.

Wytrzymałość na zginanie określamy zginając próbkę materiału prostopadle do włókien.

Drewno w budownictwie

Drewno okrągłe (okrąglaki) to okorowany pień ściętego drzewa pozbawiony wierzchołków i gałęzi. Może być stosowane jako surowiec do przerobu na tarcicę lub bezpośrednio np. na słupy lub stemple (dotyczy raczej małych budów, głównie w systemie gospodarczym).

W zależności od grubości (średnicy pnia) i długości rozróżniamy:
1. Grubizna – to okrąglak o średnicy minimum 7 cm., ze względu na długość wyróżniamy:
a) dłużyca – długość minimum 6,00 m. dla gatunków liściastych oraz 9,00 m. dla iglastych;
b) kłoda – od 2,50 m. do 5,90 m. dla gatunków liściastych oraz od 2,50 m. do 8,90 m. dla iglastych;
c) wyrzynek – długość mniejsza niż 2,50 niezależnie od gatunku.
2. Żerdzie – jest to drewno o średnicy 7-14 cm. i długości do 6,00 m.

Tarcica to materiał otrzymany w wyniku przetarcia piła drewna okrągłego. Z uwagi na stopień obróbki wyróżniamy:
1. Tarcicę nieobrzynana otrzymywaną przez przetarcie dwóch płaszczyzn bocznych oraz czół.
2. Tarcicę obrzynaną otrzymywaną poprzez przetarcie wszystkich czterech płaszczyzn bocznych oraz obu czół.

Podstawowe wyroby z tarcicy

1. Deski o grubości 19-45mm

2. Bale o grubości 50-100mm

3. Krawędziaki o przekroju poprzecznym od 100/100 do 180/188 mm. Stosowane jako murłaty.

4. Belki o przekroju poprzecznym 120/200 – 220/280

Najczęściej stosowane gatunki drewna iglastego

1. Sosna – drewno sprężyste, miękkie, łatwe w obróbce.

Fot. 1. Sosna zwyczajna [3]

2. Świerk – sprężyste, miękkie, trudne w obróbce, łatwo pęka, posiada dużo sęków.

Fot. 2. Świerk pospolity [4]

3. Modrzew – najtrwalszy gatunek drewna iglastego, w Polsce rzadko stosowany.

4. Jodła – drewno miękkie, giętkie i łupliwe o znacznej ilości sęków.

Najczęściej stosowane gatunki drewna liściastego

1. Dąb – twardy, ciężki, wytrzymały, odporny na ściskanie.

2. Buk – twardy, wytrzymały, łatwy w obróbce, często atakowany przez owady.

3. Jesion- ciężki, wytrzymały elastyczny, w warunkach suchych trwały w wilgotnych łatwo ulega zniszczeniu.

4. Grab – twardy, ciężki, trudnościeralny, o dobrych właściwościach mechanicznych.

Podsumowanie

Drewno to materiał o którym by można napisać książkę i to nie jedną. W warunkach budowlanych możemy o tym mówić bardzo wiele, a gdyby wziąć pod rozważanie jeszcze meble to pewnie i mała biblioteczka by się uzbierała. Tak właśnie z nim jest, materiał niezwykle piękny i różnorodny o jednocześnie „żywy” i nadający charakteru. W tym artykule tyko wskazałem pewne jego aspekty, jak widzisz nie poruszyliśmy nawet względów konstrukcyjnych. Musimy jeszcze pamiętać, że na bazie drewna powstało wiele produktów drewnopochodnych, a część z nich ma swoje zastosowanie w budownictwie, ale o tym już w następnym artykule 🙂

Wszystkiego Budowlanego,
pozdrawiam
Tomek z naukabudowanictwa.pl

Bibliografia:
Na podstawie wiedzy własnej oraz w oparciu o:
Literatura:
1. Mirosława Popek, Bożena Wapińska, Podstawy budownictwa, WSIP, Warszawa 2009.
2. Edward Szymański, Murarstwo i tynkarstwo, technologia materiały, WSIP, Warszawa 2010.
Strony Internetowe:
3. www.pl.wikipedia.org [online] [dostęp 19 marca 2019, godzina 7.35] Dostępne w Internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Sosna_zwyczajna#/media/File:Holz_Kiefer1.jpg
4. www.pl.wikipedia.org [online] [dostęp 19 marca 2019, godzina 7.15] Dostępne w Internecie:https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awierk_pospolity#/media/File:Picea_abies_MHNT.BOT.2010.6.79.jpg