Materiały drewnopochodne – płyty

Drewno jest znanym i powszechnie lubianym materiałem. Posiada wiele zalet i będzie chętnie stosowane przez ludzi proekologicznych. Jednak w trakcie jego obróbki powstaje wiele odpadów, których szkoda tak po prostu utylizować, dlatego też wióry, trociny i podobne odpady z tarcicy wykorzystywane są do produkcji materiałów drewnopochodnych.
Płyty drewnopochodne to rodzaj kompozytu drzewnego, w którym to zawartość cząstek pochodzenia drzewnego powinna przekraczać 50%. Powstają w skutek sprasowania np. trocin, wiórów, włókien, konopi, lnu. Jednak sposób produkcji to już materiał nieco bardziej zaawansowany, w tym artykule skupimy się na prezentacji konkretnych produktów.

Sklejka

Klasyka gatunku, prawdopodobnie najbardziej znany materiał drewnopochodny (płyta wiórowa pewnie mocno konkuruje 🙂 ). Skleja powstaje w wyniku sklejenia nieparzystej liczby fornirów (fornir to cienkie płaty drewna powstałe poprzez skrawanie). Wytrzymałość otrzymanego produktu finalnego zależy od ilości warstw jakie zostały zastosowane w trakcie produkcji, a także od rodzaju drewna. Sklejki można produkować np. z sosny, buku, brzozy, ale także z drewna pochodzenia egzotycznego. Ze względu na stopień odporności na działanie wody, sklejki dzielimy na:

1. Suchotrwałą mającą zastosowanie wyłącznie w pomieszczeniach zamkniętych i sezonowo ogrzewanych.
2. Półwodoodporną (W1) stosowaną w zawilgoconych i nieogrzewanych sezonowo pomieszczeniach.
3. Wodoodporną (W2) najbardziej odporną za działanie wodny oraz niekorzystnych warunków atmosferycznych.

W budownictwie sklejka znajduje swoje zastosowanie w elementach konstrukcyjnych, wówczas jej grubość jest nie mniejsza niż 8 mm.. Elementy cieńsze z powodzeniem mogą być stosowane jako różnego rodzaju okładziny.

Płyta wiórowa

Powstaje w wyniku połączenia wiórów drzewnych będących odpadem poprodukcyjnym, łączonych ze sobą za pomocą kleju syntetycznego. Cały proces odbywa się w podwyższonej temperaturze i pod ciśnieniem. Powierzchnia płyty wiórowej może być „surowa” szlifowana, bądź czymś pokryta np. fornirem, lakierem czy też laminatem. Szczególną popularność zyskały zwłaszcza te ostanie, to dzięki nim mamy relatywnie tanie meble (w stosunku to tych powstałych z drewna litego). Jednak nie tylko przemysł meblarski wykorzystuje płyty wiórowe, w budownictwie również się z nich korzysta, najczęściej na etapie wykańczania wnętrz i dekoracji pomieszczeń.

Płyty paździerzowe

Paździerze to oddzielone od włókien zdrewniałe cząstki roślinnych łodyg. Przy produkcji płyt stosuje się paździerze konopne, lniane oraz ich mieszankę. Podobnie jak w przypadku płyty wiórowej do ich produkcji również wykorzystuje się kleje syntetyczne, a cały proces zachodzi przy podwyższonym ciśnieniu i temperaturze. Na rynku występują płyt paździerzowe w ogóle nie szlifowane, szlifowane jedno lub dwustronnie oraz tzw. uszlachetnione, czyli fornirowane bądź lakierowane. Obecnie w budownictwie bardzo rzadko stosowane, niegdyś jako materiał izolacyjny, dziś najczęściej w budownictwie ekologicznym. Jednak ich podstawowe zastosowanie to z pewnością przemysł meblarski.

Fot. 1. Płyta paździerzowa [3]

Płyty pilśniowe

Materiał powstały w wyniku spilśnienia włókien drzewnych połączonych klejami i żywicami. Stopień spasowania wpływa w znacznym stopniu na twardość płyt pilśniowych, zatem rozróżniamy:

1) Miękkie porowate- stanowiące dobry materiał do wykonywania izolacji akustycznych, ale również do docieplania podłóg.
2) Półtwarde (MDF) to materiał, z którego powstają tak bardzo popularne panele podłogowe, ale także elementy dekoracyjne.
3) Twarde i Bardzo twarde (HDF) – o podobnym zastosowaniu jak płyty MDF, jednak mają podwyższoną tolerancję na działanie niekorzystnych czynników wilgotnościowych.

Płyty OSB

Obecnie przez budownictwo najchętniej wykorzystywany materiał drewnopochodny. Płyta OSB to trójwarstwowo prasowane wióry drzewne ułożone w taki sposób, że obie warstwy zewnętrze mają wióry ukierunkowane równolegle do płyty, a warstwa środkowa prostopadle. Zwiększa to wytrzymałość płyty OSB. Wióry łączone są ze sobą za pomocą żywic, a gotowe płyty dodatkowo poddaje się natryskowi z kleju bądź wosku, dzięki czemu uzyskujemy podniesioną odporność na działanie warunków atmosferycznych.

Płyty OSB możemy podzielić na:
1. OSB 1 i OSB 2 – przeznaczone do stosowania wyłącznie w warunkach suchych, a więc wewnątrz budynku.
2. OSB 3 – stosowana w warunkach umiarkowanej wilgotności, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynku.
3. OSB 4 – materiał o zastosowaniu konstrukcyjnym sprawdzający się w elementach nośnych stosowanych również przy podwyższonej wilgotności powietrza.
4. OSB HOH – to płyta OSB 3, która została obustronnie dodatkowo pokryta płytą HDF. Kompozyt o stosunkowo dużej odporności na wilgoć jak i odkształcenia, jednocześnie znacznej wytrzymałości.

Płyty stolarska

Najstarszy obok sklejki materiał drewnopochodny do właśnie płyta stolarska. Czas swego największego zastosowania ma już pewnie za sobą, było to jeszcze nim powszechnie zaczęto stosować płyty paździerzowe oraz wiórowe. Płyta stolarska jest lżejsza od sklejki oraz mniej podatna na odkształcenia. Składa się z warstwy środkowej (najczęściej sosnowej) z listew drewna litego oraz obłogu czyli warstwy zewnętrznej z drewna iglastego bądź liściastego. Niekiedy producenci oferują okładziny z innych tworzyw np. płyty HDF. W budownictwie najczęściej stosowana do wykonywania stolarki drzwiowej.

Podsumowanie

Płyty drewnopochodne, czyli kompozyty powstałe w wyniku mieszania odpadów drzewnych i substancji dodatkowych, swoją popularność zawdzięczają licznym zaletą. Niewątpliwie jedną z nich jest brak sęków i innych wad popularnie występujących w drewnie litym. Ponadto z uwagi na stosowanie środki chemiczne są odporniejsze na działanie grzybów i owadów. W zależności od rodzaju posiadają również wiele innych zalet, przez co obecnie są chętnie stosowane nie tylko w przemyśle meblarskim, ale również w innych branżach, jak np. budownictwo.
Ominął Cię artykuł o drewnie? Zajrzyj koniecznie tutaj

Wszystkiego Budowlanego,
pozdrawiam
Tomek z naukabudowanictwa.pl

Bibliografia:
Na podstawie wiedzy własnej oraz w oparciu o:
Literatura:
1. Mirosława Popek, Bożena Wapińska, Podstawy budownictwa, WSIP, Warszawa 2009.
2. Edward Szymański, Murarstwo i tynkarstwo, technologia materiały, WSIP, Warszawa 2010.
Strony Internetowe:
3. www.pl.wikipedia.org [online] [dostęp 24 marca 2019, godzina 17.35] Dostępne w Internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82yta_pa%C5%BAdzierzowa#/media/File:Spanplatte.jpg